Mijn hart ligt bij de ouderenzorg. Bij ouder worden komen alle vraagstukken van het leven voorbij. De emancipatie van ouderen is mede te danken aan het feit dat wij steeds ouder worden. Gezond ouder worden is voor velen weggelegd. Opleiding, inkomen, het hebben van een sociaal netwerk naast bewegen en verstandig eten helpt daar aan mee.
Maatschappelijke opvattingen over ouderen
De maatschappelijke opvattingen over ouderen zijn af te lezen aan de zorg aan ouderen. Vanaf 1960 werden ouderen aangespoord naar het rusthuis te gaan om te genieten van de oude dag: zij hadden dit verdiend, het was een beloning voor hun harde werken, naast woningnood en toenemende individualisering. Zie hiervoor de website van Geschiedenis 24: Andere Tijden. In die tijd mocht je er gaan wonen juist als je weinig tot niks mankeerde. In 1968 ( zie de website van het Kenniscentrum historie zorgverzekeraars ) is de AWBZ ontstaan voor het verzekeren van zware gezondheidsrisico’s waar iedereen recht op heeft die het treft. Gelijke kansen op de noodzakelijke zorg. In
Betaalbaarheid van de voorzieningen
Nu, na 50 jaar wordt per 2015 de AWBZ omgevormd naar de de wet Langdurig Intensieve Zorg (LIZ) met hetzelfde doel: een vangnet zijn voor de zorg aan mensen met ernstige beperkingen die niet zelfstandig kunnen wonen en leven. De aanspraken worden verkleind, onderdelen van de AWBZ worden een taak van de gemeente of van de zorgverzekeraars. De Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning bestond uit 9 prestatievelden en inmiddels nog uit drie. Alle huishoudelijke zorg, begeleiding, jeugdzorg wordt de taak van de gemeente. We betalen allemaal AWBZ- premie en vanaf 2014 betalen we naar inkomen en vermogen als we opgenomen worden in een intramurale voorziening. Ook dat zorgt ervoor dat mensen langer thuis blijven.
Wijkverpleging herontdekt – zorg aan huis
In de 80-er jaren kwam de wijkverpleegkundige kijken wat er nodig was. Ook toen was het uitgangspunt dat iemand zelfredzaam moest worden of blijven. “Helpen bij” of “overnemen” waren de twee vormen van zorg en ondersteuning of begeleiding die mogelijk waren. Simpel en doeltreffend.
Het verzorgingshuis werd meer en meer een plek voor ouderen met een sociale indicatie of beperkingen waarbij 24-uurszorg nodig was. Vanaf de 90-er jaren veranderde dit, o.a. omdat de drempel om thuiszorg te krijgen werd verhoogd. Gezinsleden, familie en beuren werd gevraagd wat zij konden bieden aan zorg en diensten. Meer ouderen met zwaardere zorgvragen moesten noodgedwongen verhuizen naar het verzorgingshuis om 24-uurszorg te kunnen verkrijgen.
Nu in 2014 wordt de wijkverpleegkundige weer in ere hersteld en moet zij met de huisarts en de gemeente zorgen voor de juiste zorg en dienstverlening aan mensen thuis. Er is één belangrijk verschil met de 80-er jaren: Toen was er één organisatie voor thuiszorg en wijkverpleging, nu zijn het er vele. Deze versnippering, ontstaan als gevolg van marktwerking, is nu een hindernis bij het inrichten van wijkgerichte zorg-en dienstverlening met als doel dat mensen thuis kunnen blijven wonen zolang zij willen en kunnen.
Verzorgingshuis wordt huurappartement met zorg en diensten abonnementen
Verhuizen was noodzakelijk om permanent 24-uurszorg te kunnen verkrijgen. Extramuralisering en de juiste zorg op de juiste plaats heeft vele vernieuwende initiatieven opgeleverd. Combinaties van wonen, zorg, welzijn en diensten ontstonden. Samenwerking tussen woningbouwcorporaties, zorgorganisaties, gemeente heeft prachtige initiatieven opgeleverd. De zelfstandigheid van ouderen en mensen met beperkingen werd meer en meer het uitgangspunt. De praktijk is ook weerbarstig. Met de huidige financiële crisis en vastzittende woningmarkt zijn de juiste voorwaarden nog onvoldoende aanwezig om het vereiste aantal levensloopbestendige woningen te bouwen. Tegelijkertijd zien we initiatieven van burgers, vaak op het platteland, om voorzieningen te behouden of met behulp van veel eigen inzet te behouden.
Verzorgingshuizen sluiten in 2014 omdat appartementen leeg staan, want mensen met een ZZP 1, 2 of 3 worden niet meer toegelaten. Leegstand en sluiting is het gevolg. De intramurale capaciteit zal met sprongen verminderen. Henk Nouws Ruimte voor Zorg heeft een oproep gedaan: “Breek verzorgingshuizen niet af” in 2013.
Voor onderdelen zal het mogelijk zijn wonen en zorg financieel te scheiden. Zie voor een analyse het factsheet Transitie verzorgingshuizen door Henk Nouws Ruimte voor Zorg .
Transitie van het verzorgingshuis naar verpleeghuis:
wie woont er?
Veelal mensen die te maken hebben met afnemende cognitieve vermogens en allerlei vormen van dementie, zoals Alzheimer ( 70% van de mensen met dementie heeft de ziekte van Alzhiemer) waardoor zij niet meer zelfstandig kunnen functioneren.
Ook mensen met psychiatrische problematiek zullen er komen wonen. We zien nu al steeds meer mensen met én dementie én psychiatrische problematiek.
Al deze cliënten stellen hele andere eisen aan de medewerkers van het verzorgingshuis dan zij gewend zijn.
Het gaat niet zozeer om de verpleegtechnische handelingen. Hoewel alertheid bij verzorging en verpleging nog steeds nodig blijft. Het medische model is een noodzakelijke basis maar is geen voorwaarde voor wonen en leven en welbevinden.
Begeleiden, verleiden, structuur, zingeving en tijdbesteding en een dementievriendelijke bouw en inrichting zijn noodzakelijke ingrediënten.
Elk verpleeghuis een observatieafdeling?
Wat zullen we nog meer zien? Meer crisisopnamen omdat mensen ineens achteruit gaan of het netwerk om de persoon brokkelt af waardoor het thuis wonen niet meer haalbaar is.
Ja zeker, want: het aantal crisisopnamen zal toenemen. Hoe komt dat? Ouderen hebben meestal meerdere ziektes en gebruiken meerdere medicijnen. Ontregeling kan ernstig zijn en evenzo kan die ontregeling verminderen door de juiste structuur, elke dag warm eten en 3 maaltijden per dag en voldoende drinken. Met het toenemen aantal mensen wat allen woont thuis en meerdere beperkingen heeft, neemt de kans hierop toe. Wat ik hoor is dat het regelmatig voorkomt dat mensen een indicatie dementie krijgen zonder dat er voldoende onderzoek is geweest. Dat mag natuurlijk niet gebeuren.
Een observatieafdeling kan veel leed voorkomen en zorgen dat mensen daar kunnen gaan wonen waar zij dat zelf wensen en wat past bij hun mogelijkheden en beperkingen.
